Felsefede Estetik

Estetik Felsefe

Estetik felsefe bağımsız bir disiplin olarak iki yüz yıllık bir geçmişi gösteriyorsa da, aslında estetik problemler ile uğraşma daha ilkçağa kadar geri gider. Estetik felsefe daha çok güzellik ile ilgili olup, güzel üzerine düşünme ve ne olduğunu araştırma etkinliğidir.

Estetik, 18. Yüzyılda Baumgarten (1714-1762) tarafından kurulmuştur. Christian Wolff'un öğrencisi ve izleyicisi olan Baumgarten, ana yapıtına "Aesthetica" (1750) adını vermiştir.
Estetik olaylar da, tıpkı bilgi olayında olduğu gibi, bize konu ile nesne arasındaki ilgiyi gösterir. Estetik olay da aynı şekilde estetik olarak algılayan konu ile bu konunun estetik algı ile kendisine yöneldiği varlık, doğa ya da sanat eseri dediğimiz nesne arasındaki ilgidir. Estetiğin görevi, bulanık ve karmaşık olan duyusal bilginin mükemmelliğini araştırmaktır. Duyusal bilginin mükemmelliği güzellik adını alır. Buna göre, estetiğin asıl konusu güzelliktir. Estetiğin konusu içine yalnız güzellik ve estetik değerler girmez, sanat da girer. Çünkü sanatın amacı da sanat eserlerinde güzelliği ya da estetik değerleri ortaya koymaktır.

Duyguya indirgenebilen bağımsız bilgi dalına estetik denir. Estetik, güzel üzerine düşünme, onun ne olduğunu açıklamadır. Estetiğin yöneldiği şey, doğruluğu amaçlayan mantığın tersine, güzelliktir; duyusal olanın bilgisinin yalnızca güzellikle olan ilgisini ele alır. Güzelliğin felsefesi olarak ortaya çıkan estetik, insan tarafından yapılmış olan ya da doğada bulunan güzel şeylere yönelir; bizim güzel diye nitelediğimiz bu şeylerle ilgili tecrübelerimizde ve yargımızda söz konusu olan değerleri, tavırları ve standartları analiz eder.

Platon'dan Hegel'e kadar, güzel kavramının estetik spekülasyonların merkezinde yer aldığı görülür ki, bu açıdan, haklı olarak felsefı estetiğin felsefe tarihi içinde sürekli bir geleneğe sahip olduğu söylenebilir. Yani estetik'e ilişkin felsefi çabalar, estetik adı altında özel bir felsefe disiplini altında toplanmazdan önce de, çok eski bir geçmişe sahip bulunuyordu. Estetik, sanatı inceleyen felsefe dalıdır.

Sanat da felsefenin bir konusu, bir disiplinidir. Sanata felsefe açısından yaklaşım sanat felsefesini oluşturmuştur. Sanat felsefesinin temel sorusu, sanatın nasıl bir etkinlik olduğudur. Sanat felsefesi sanatın, beğenilerin, sanat eserinin özünü ve anlamını konu alır. Sanat felsefesi estetiğin bir bölümüdür. Yalnız insan etkinliği sonucu ortaya çıkan sanat ürünlerini değerlendirir. Estetik ise, sanatın yanında doğadaki ‘güzeli’ de kapsamına alır. Sanat felsefesinde, sanat eserlerinin nasıl oluştuğu üzerine değişik yaklaşımlar oluşmuştur.